INDI MATUOD: Pilipinas ang labing una nga nakahimo sang isa ka “Liquid-Propellant Rocket”
Si Richard Goddard, isa ka Amerikano nga inhenyero, amu ang naghimo sang pinakauna nga liquid-propellant rocket sa kalibutan sadtong Marso 16, 1962.
ANG PASUNI: Suno sa isa ka video nga nagalapta sa Facebook, ginkilala sang National Aeronautics and Space Administration ukon NASA sang Estados Unidos ang Pilipinas bilang pinakauna nga nakahimo sang liquid-propellant rocket sa bilog nga kalibutan. In isa pagpanguna sang anay diktadurya ni Ferdinand E. Marcos Sr. sadtong 1972.
INDI INI MATUOD.
ANG KAMATUORAN: Ang Amerikano nga inhenyero nga si Richard Goddard amu ang naghimo sang pinakauna nga liquid-propellant rocket sa kalibutan sadtong Marso 16, 1962. Wala sang kamatuoran ang gina pasuni nga pagkilala sang NASA sa Pilipinas bilang pinakauna nga naghimo sang liquid-propellant rocket.
NGA-A KINAHANGLAN I-FACT-CHECK: Nakalab-ot na sa masobra 264,000 ka views, 16,000 ka mga reaksyon, kag 1,600 ka mga shares ang nasambit nga Facebook post sang ti-on nga ginsulat ang fact-check nga ini.
MGA DETALYE
Isa ka video sa Facebook ang nag-umpisa ka lapta sang Hunyo 16 nga nagapahayag sang pasuni nga ang Pilipinas amu ang pinakauna nga naghimo sang liquid-propellant rocket. Ini gindihon sa idalom sang diktadurya ni Ferdinand E. Marcos Sr. sadtong 1972.
Ginsiling sa video nga; “Matapos ng ilang pag-aaral at paggawa nito, kinilala ng National Aeronautics and Space Administration (NASA) mula sa Estados Unidos bilang kauna-unahang liquid-propellant rocket, na maihahantulad sa unguided artillery Katyusha ng Soviet.”
Nakalab-ot na sa masobra 264,000 ka views, 16,000 ka mga reaksyon, kag 1,600 ka mga shares ang naagom sang nasambit nga Facebook post sang ti-on nga ginsulat ang fact-check nga ini.
Indi ini matuod nga impormasyon.
Si Richard Goddard, isa ka Amerikano nga inhinyero, ang pinakauna nga naghimo sang pinakauna nga liquid propellant rocket sa kalibutan sadtong Marso 16, 1962. Isa ini ka dekada bag-o pa man makahimo ang Pilipinas sang kapareho nga armas.
Ginlunsar sang 1972 ang “Project Santa Barbara”, isa ka programa nga ginpangunahan ang paghimo sang mga rocket sa pungsod. Ini ginpasakupan sang mga Pilipino nga siyentipiko kag mga myembro sang Hukbong Pandagat.
Sa idalum sang sini nga proyekto, madinalag-on nga ginlunsar ang pinakauna nga liquid propellant rocket nga nahuman diri sa Pilipinas. Ini ginpangalanan nga “Bong Bong 11”, kapares sang ngalan ni president-elect Ferdinand “BongBong” Marcos Jr., anak ni anay diktador Ferdinand E. Marcos Sr.
Indi ini ang pinakauna nga liquid-propellant rocket nga nahimo sa bilog nga kalibutan kundi sa Pilipinas lamang. Wala na ginpadayon ang nasambit nga programa kag ang paghimo man sang iba nga rocket. Wala sang opisyal nga dokumento ukon pahayag nga nagasambit sang rason kung ngaa ginpauntat sang gobyerno ang proyekto.
Indi sarang makumpara ang “Bong Bong 11” sa “guided artillery Katyusha”. Wala man sang kamatuoran ang pahayag nga ginkilala sang NASA ang Pilipinas para sa pagbuhat sang labing una nga liquid-propellant rocket.
Ginhatagan pagkilala sang NASA ang madinalag-on nga paglunsar sang rocket nga nahimo sa Pilipinas sadtong 1972 nga nagasiling: “March 12: Philippines successfully launched Bong Bong 11, its first liquid-propellant rocket. Rocket was successfully retrieved from South China Sea.”
Wala ginkilala sang NASA ang Pilipinas bilang pinakauna nga pungsod nga nakahimo sang liquid-propellant rocket.
Ang “Katyusha” naman kay isa ka artilerya para sa mga rocket nga ginhimo sadtong World War II sa Soviet Union. Ini agud madasig kag mahapos nga makapadala sang mga palupok sa isa ka lugar.
Indi kapareho sang Katsysha ang rocket nga ginhimo sang Pilipinas. Isa ka rocket lamang kag indi artilyera ang gingamit bilang armas.
MARJUNE N. MUZONES, Intern sang Daily Guardian gikan sa sinulatan ni Sofia Guanzon sang Rappler.com: https://www.rappler.com/newsbreak/fact-check/philippines-created-first-liquid-propellant-rocket/
